روش غذا دادن به جوجه گوشتی
بزرگ کردن جوجه گوشتی
سلام به همه دوستان
شرایط بزرگ کردن جوجه سرنگی در ایران به دلیل نبود امکانات لازم و حتی نبود جوجه پرورشی سالم بسیار خاص است.
قبل
از اینکه وارد بحث بشم این را بگم به عنوان کسی که این کار را تجربه کرده
بگم که خرید و نگهداری جوجه گوشتی را به هیچ عنوان به کسی توصیه نمی کنم.
اگر یک وقت مجبور نشدید این کار را انجام ندید.
بزرگ کردن جوجه سرنگی در ایران
این مبحث ممکنه طولانی باشه
بنابراین من به تدریج مسائلی را که ممکنه هنگام خرید و بزرگ کردن جوجه
گوشتی اتفاق بیفته را توضیح میدم و سعی می کنم تمام چیزهایی را که تجربه
کردم بگم امیدوارم مفید باشه.
چه نوع جوجه گوشتی را می خواهیم بزرگ کنیم؟
در
مورد جوجه گوشتی باید این نکته را در نظر داشته باشید : اینکه چه جور جوجه
ای میگیرید مهم است منظورم نوع طوطی نیست منظورم اینه که مهمه جوجه کجا به
دنیا آمده باشه اگر متولد اینجا(ایران باشه) که خیلی بهتر است اگر هم از
مغازه خردید( جوجه هایی که قاچاق میشن) که دیگه زنده موندش با خدا است و
باید این را همیشه توی ذهنتون داشته باشید که دارید قمار می کنید.
اگر
جوجه را در مرحله ای خریدید که پر نداره حتما حتما حتما باید براش منبع
حرارتی در نظر بگیرید حالا به هر نحوی که می تونید یکی از دلایل ضعیف شدن و
مرگ جوجه های گوشتی بدون پر عدم توجه به نیاز حرارتی بدنشون هست چون پر
ندارند به سرعت حرارت و رطوبت بدنشون را از دست میدن و نگهداری به تنهایی
لای حوله یا پارچه کافی نیست، در فارمهای تولید جوجه در اروپا و آمریکا از
لامپ های مخصوص یا دستگاه انکوباتور استفاده می کنند ، البته بزرگ شدن جوجه
بدون توجه به این مسئله همه امکان پذیر هست اما احتمال ابتلا به انواع
بیماری ها از جمله عارضه پرکنی، نقص رشد، ضعف سیستم ایمنی و غیره را در
زندگی آینده را زیاد می کنه واین مورد آخر علل اصلی مرگ و میر در جوجه های
گوشتی وارداتی و قاچاقی است.
گاهی
اوقات پیش میاد که شما جوجه گوشتی را میخرید که پر نداره و غذا هم بهش
میدید لای حوله هم نگهداریش می کنید و ظاهرا مشکلی هم نداره ( شما ضیعف شدن
پرنده را احساس نمی کنید چون تغییرات زیاده ولی نامحسوس است) پر هم در
میاره و شما خوشحال هستید از اینکه نمرده و یک روز صبح پامیشید می بینید که
دیگه تکون نمی خوره یکی از دلایلش دقت کنید میگم یکی از دلایلش مربوط به
همین مسئله اساسی است یعنی تامین گرمای مورد نیاز در دورانی که جوجه هنوز
پر در نیاورده .... که عدم رعایت این مسئله در برحه های بعدی زندگی جوجه
خودش را نشون میده .
علت
مرگ بیشتر جوجه طوطی ها (به ویژه جوجه گوشتی های قاچاقی) افزایش بیش از حد
قارچها و یا نماتدها در داخل چینه دان بوده و عامل اصلی افزایش قارچ در
سیستم گوارش طوطی ها نیز ضعیف شدن بدن است. به طور طبیعی در بدن همه طوطی
ها این قارچها وجود دارند و وقتی طوطی ضعیف میشه اینها از ضعف سیستم ایمنی
استفاده کرده و زیاد میشن و طوطی هم نمی تونه باهاشون مقابله کنه .... پس
به یاد داشته باشید قارچهای داخل سیستم گوارش عامل ثانویه مرگ جوجه طوطی
هستند. در سایر موارد که طوطی بیمار بشه هم این اتفاق می افته مثلا طوطی که
سرما می خوره یا انگل میگیره یا هر بیماری دیگر....... نه تنها باید با
اون بیماری اصلی مقابله کنه بلکه باید با این بیماری ثانویه هم مقابله کنه
برای همینه طوطی ها وقتی مریض میشن بعد از یکی یا دو روز ممکنه تلف بشن و
سرعت دیده شدن علائم بالینی تا مرگ طوطی فاصله چندانی نداره ،متاسفانه
علائم بالینی هم معمولا دیرتر از زمان عارض شدن طوطی به بیماری خودش را
نشان میده .
نکته
مهم دیگر تغذیه جوجه هاست . در سرلاک های خارجی مخصوص طوطی ها ،که بسیار
هم گران هستند و در ایران اگر یافت بشه یا کسی از خارج بیاره معمولا قیمت
نیم کیلو اش حدود 40 تا 50 هزار تومن است، آنزیمی وجود داره که به هضم غذا
در داخل چینه دان کمک می کنه و همان عامل کنترل کننده قارچها و آنزیمهای
داخل چینه دان است . اگر مواد غذایی داخل چینه دان بمونه و هضم نشه همونجا
فاسد میشه و به سرعت هم عمر طوطی را کم می کنه. اینها مواردی است که بزرگ
کننده جوجه گوشتی باید بسیار بهش توجه کنه . (تاکیدمان بیشتربرای جوجه هایی
است که عمدتا در اینجا تولید نمی شوند)
باز هم میگم که عدم توجه به این
مسائل در دوران جوجگی ممکنه بعدها عوارض خودش را در دوران نوجوانی و جوانی
نشون بده .... من به همراه چند تا از دوستانم این مسئله را کنترل کردیم عید
گذشته یک تیم تحقیقاتی 15 تا از این جوجه ها (بین یک ماه و نیم سن الی دو
ماه) را خریداری کرده به سرعت برای معاینه نزد دامپزشک بردیم 5 تا از جوجه
ها به شدت آلودگی قارچی داشتند در حالیکه ظاهرشون اصلا چیزی نشان نمیداد
بسیار سرحال و بازیگوش و پر اشتها بودند... و دکتر براشون دارو داد و با
اینحال اعلام کرد که احتمال زنده موندنشون کمه، این جوجه ها به تدریج ظرف
مدت دو ماه یکی یکی تلف شدند. مابقی به جز دو تا همگی میزان قارچ بیش از حد
معمول داشتند ولی نه به شدت اون 5 تای اول باز هم تاکید می کنم که اگر به
ظاهر جوجه ها نگاه می کردی اصلا نمی فهمیدی که ممکنه مریض باشند حتی
مدفوعشون هم طبیعی بود. فقط سواپ گرفتن از چینه دان این نشانه ها را مشخص
میکرد برای ما امکان نداشت که آزمایش کشت مدفوع را هم بدیم وگرنه چه بسا به
مشکلات دیگری هم میشد پی برد. در این تحقیق ما فقط یک فاکتور را در شرایط
کنترل شده می تونستیم پیگیر باشیم.
دکتر
دامپزشک پیگیر این تحقیق تاکید خاصی بر تامین نیاز دمایی بدن این طوطی ها
در زمانی که هنوز پردرنیاوردند داشتند، حالا چه این دوره در زمان حملشان به
ایران باشه و چه زمانی که به دست ما میرسند و به نظر ایشان و چند تن از
دامپزشکان دیگر ضعیف شدن بدن طوطی ها به تدریج اتفاق می افته و به طور
ناگهانی تاثیر خودش را نشون میده البته باید در نظر گرفت در آزمایش فوق فقط
یک فاکتور قابل بررسی بود و اگر شرایط نگهداری طوری بود که سایر فاکتورها
هم می توانست مورد کنترل قرار بگیرد نتیجه قابل بحث ، مستند تر بود. هر چند
که شاید نشه این نتیجه را تعمیم داد ولی به عنوان یک تجربه میشه بهش
استناد کرد.
متاسفانه
عامل ضعیف شدن بدن این طوطی ها به طور قطع مشخص نبود اما آزمایشهای متعدد
از محتویات چینه دان وجود قارچ و مخمر را در چینه دان نشان میداد و با
اینکه مصرف دارو برای مدتی مقدار آن را در بدن طوطی کم میکرد اما باعث از
بین رفتن آن نیمشد و بعد از مدت معین مصرف دارو و دوز مورد نیاز بر اساس
وزن بدن طوطی، باز هم بعد از پایان دوره مقدار قارچ همچنان زیاد میشه البته
لازم به ذکر است که به علت کم بودن جامعه آماری باز هم نمیشه که آن را
کامل تعمیم داد و این مشاهدات فقط برای افزایش آگاهی عمومی در اختیار
دوستداران قرار میگیرد.
نهایتا از بین این تعداد جوجه 3 تاشون تا الان زنده موندند که یکیشون ناوال من است که در حال حاضر به حرف زدن افتاده.
الان
سه تا جوجه باقیمانده که 9 ماهه هستند وبه نظر دکتر دامپزشکی که تحت نظرش
هستند هنوز هم خطر مرگ از سرشون نگذشته ولی دو تا از این سه جوجه ، جوجه
هایی بودند که از اول هم هیچ اثری از بیماری در چینه دانشون دیده نشده بود
در ضمن هنگام خرید از سایر طوطی ها پر و بال بیشتری داشتند.بی
اشتهایی و غذا نخوردن به مدت 24 ساعت تغییر حالت و رنگ مدفوع و ترشحات بیش
از حد کبد در مدفوع از علائمی بود که به صورت بالینی و به طور ناگهانی
دیده میشد، بعد از مرگ هم بلافاصله برای کالبد شکافی اجساد را ارجاع دادیم و
نتیجه کالبد شکافی نفود قارچ به کل هاضمه و التهاب کبد را تایید میکرد.
مابقی
را طبق برنامه و در شرایط یکسان نگهداری کردیم از بین 10 تای باقیمانده 7
تا جوجه تا سن 5 ماهگی کامل بزرگ شده و رشد کردند و متاسفانه در طی این مدت
اینها هم همان علائم را از خودشان نشان دادند و نتیجه آزمایش و کالبد
شکافی هم مانند قبلی ها بود با این تفاوت که دو تا از جوجه ها علائم التهاب
ریه ها را در نتیجه کالبد شکافی خود داشتند که عکس برداری رادیو گرافی هم
آن را نشان نداده بود.
پس تمام این مواردی را که گفتم در نظر داشته باشید بعد اقدام به بزرگ کردن جوجه کنید.
خب حالا میریم سراغ نحوه نگهداری جوجه گوشتی
مکان نگهداری:
جوجه
ها تا قبل از در آمدن پرها بهتر است که در مکانی تاریک نگهداری شوند. در
واقع شرایطی مانند لانه های خودشان که سوراخی عمیق و تاریک در داخل تنه
درخت است. کف جعبه را با پوششی نرم بپوشانید( من از خاک اره استفاده نمی
کنم چون دیدم که جوجه ها اون را می خورند از حوله کلفت که چند بار شسته شده
و پرز نمیده استفاده می کنم ) در این مرحله باید حواستون باشه که مکان
نگهداری جعبه گرم باشه ( برای من پیش آمده که با یک لامپ لانه را گرم کنم)
جوجه
ها تا زمانی که پرهای روی چینه دانشان کامل در نیامده به هیچ عنوان نباید
به قفس منتقل شوند فقط سیستم بخور و بخواب و پر دربیار........
دقت
کنید که چینه دان جوجه به هیچ عنوان نباید ضربه بخوره هر گونه ضربه به
چینه دان باعث ایجاد مشکلاتی مانند هضم نشدن غذا، خونریزی داخلی و غیره
میشه .... بنابراین باید شرایط نگهداری جوجه طوری باشه که به حرکت کردن
تشویق نشه خصوصا بعد از غذا خوردن و پر شدن چینه دان.(یادتون باشه که وقتی
توی خونه طبیعی خودش یعنی در تنه درخت هست جایی برای جنب و جوش نداره )
محل نگهداری جوجه ها باید تمیز باشه و حتی به طور روزانه چند بار تمیز بشه .
رژیم غذایی:
ما
شرایط خودمون ایران را در نظر میگیریم ...فرمولهای غذایی زیر اونهایی است
که امتحانشون کردم و به طور مداوم باهاش جوجه ها را تغذیه کردم.
الف:
سرلاک مخصوص طوطی : اگر شما اون قدر پول دارید و اون قدرهم اهل ریسک هستید
که میرید برای جوجه ای که ممکنه از بین بره 50 هزارتومن میدید و این سرلاک
را می خرید بهتون تبریک میگم.
ب:
مخلوط دانه های کم چرب از هر کدام یک واحد : انواع دانه ها را به طور کامل
آسیاب و الک می کنید تا پودر نرمی به دست بیاد و وقتی با آب مخلوط میشه
گلوله نشه، دانه هایی مانند برنج، گندم، جو دو سر، جو سیاه، ارزن، تخم
کتان، شاهدانه و غیره و...
ج:
مخلوط دانه های چرب از هر کدام یک چهارم واحد : انواع دانه ها را به طور
کامل آسیاب و الک می کنید تا پودر نرمی به دست بیاد و وقتی با آب مخلوط
میشه گلوله نشه دانه هایی مانند آفتابگردان، فندق، پسته
د:
پوره ای از مخلوط دانه های حبوبات پخته: لوبیا، نخود، عدس، نخود فرنگی،
ذرت، سیب زمینی شیرین ..اینها را می پزید ، له می کنید، خمیر نرم میشه و از
الک رد می کنید که با سرنگ پمپ بشه ( این مخلوط فقط هنگام مصرف باید آماده
و به سرعت هم مصرف بشه. نباید زیاد درست کنید که بمونه..مجبور نیستید هر
بار همه این مواد را بپزید می تونید یکبار لوبیا و نخود را بپزید یکبار سیب
زمینی و همینطور الی آخر ....)
ه:
پوره ای از میوه ها : سیب، موز، انگور تازه، انگور ( این مخلوط فقط هنگام
مصرف باید آماده و به سرعت هم مصرف بشه نباید زیاد درست کنید که بمونه)
ق: آب میوه تازه یا آب جوشیده : آب پرتقال، آب سیب، آب هویج، آب انگور
هر بار برای تغذیه جوجه از دو دسته مواد استفاده کردم مثلا : (الف-ق) ، ( ب- ق) ، ( ج- ق) ، ( د- ق) ، ( ه- ق)
این طوری همیشه همه مواد به اندازه کافی به بهشون میرسه.... جوجه ها با هضم این مواد مشکلی نداشتند.
نکته
مهم : غذای مورد استفاده حتما باید ولرم باشه، برای گرم کردنش ظرف مخلوط
نهایی را در آب گرم بذارید و بعد از چند دقیقه که مخلوط گرم شد به داخل
سرنگ پمپ کنید.
نحوه غذا دادن با سرنگ :
اگر
جوجه در مرحله ای است که نمی تونه دانه خشک بخوره معمولا با سرنگ بهش غذا
میدن. به سر سرنگ یک تکه از ست سرم یا کرمک دوچرخه ( که تمیز و بهداشتی
شسسته شده) را وصل کرده تا چینه دان طوطی از سمت راست میدهند پایین.
طول
این لوله بسته به نوع طوطی فرق می کنه مثلا اندازه لوله ای که برای لاوبرد
استفاده میشه یک سوم اندازه لوله ای است که برای شاه طوطی مورد استفاده
قرار میگیره.
این قسمت کار بسیار سخته و نیاز به مهارت داره چون اگر فرد مهارت لازم را نداشته باشه یکی از حالات زیر اتفاق می افته:
- پریدن غذا به داخل ریه: که می تونه به
خفگی جوجه منجر بشه. اگر یک وقت این اتفاق افتاد باید بلافاصله طوطی را از
پا آویزون کنید و ضربه های آهسته بهش بزنید تا اگر چیزی توی نای پریده بود
بیاد بیرون اگر هم دیر بنجبید جوجه یقینا خفه میشه و از بین میره.
- زخم شدن مجرای گوارشی: در صورتی که
جوجه خیلی مقاومت کنه و شما مجبور باشید که برای غذا دادن کمی به زور متوصل
بشید اتفاق می افته. ( این حالت معمولا برای جوجه هایی که توسط والدین
تغذیه شدن و ازشون جدا شده اند و جوجه هایی که کمی سنشون بیشتره و به علت
ترس غذا نمی خورن پیش میاد). معمولا جوجه هایی که می ترسن از آدم و مقاومت
می کنند باید با مهارت و سرعت خاصی بهشون غذا داد تا آسیبی نبینند و معمولا
بعد از چند روز غذا خوردن که متوجه میشن سرنگ غذا است دیگه خودشون راحت
سرنگ را میگیرند.
مسئله
بسیار بسیار بسیار مهم اینه که معمولا جوجه ای که تازه از مادرش جدا شده
دهانش را باز نمی کنه میشه برای این کار از یک طوطی رام کمک می گرفت (کاری
که من خودم تجربه اش کردم البته این کار را از آقای توفیقی یاد گرفتم) وقتی
جوجه طوطی رام را میدید فکر میکرد مادرش است تا دهانش را باز میکرد لوله
را با روشی که توضیح دادم میدادم پایین
یا اینکه باید مانند این عکس ها کمی اطراف منقار را فشار بدهید تا دهانش باز بشه
این مرحله سخت ترین مرحله است اگر نتونید انجامش بدید جوجه تون بر اثر گرسنگی میمیره
اگر نمی تونید این کار را انجام
بدید جوجه ای بگیرید که دون خور شده هیچ فرقی با جوجه سرنگی نداره یا جوجه
ای بگیرد که سرنگی شده و لازم نباشه که این مرحله را طی کنید
کمک گرفتن از یک جوجه رام یا یک طوطی رام در تصویر زیر
در
مورد جوجه های گوشتی به این نکته توجه کنید که معمولا چند جلسه اول سرنگ
را تا چینه دان میدهند پایین تا جوجه غذا بخوره و مشکلی براش پیش نیاد و
وقتی جوجه یاد بگیره دیگه نیازی به فرستادن سرنگ تا پایین نیست و به اصطلاح
روی زبونش هم بذاری کافی است.
چند بار در روز با سرنگ به جوجه غذا بدهیم ؟
در
حالت طبیعی پدر و مادر ها به دفعات و به حجم کم به جوجه غذا میدن ولی نه
با سرنگ ....چون ما مجبور میشیم که با سرنگ غذا بدیم هر چه تعداد دفعاتی که
سرنگ را تا چینه دان میدیم پایین کمتر باشه بهتره . پس هر بار باید به
اندازه ای بدیم که چینه دان تا حدودی پر بشه معمولا بعد از پمپ کردن غذا
کمی باد می کنه البته تشخیص این مسئله هم نیاز به مهارت داره ( برای کسی که
بار اولش داره تجربه می کنه شاید کمی سخت باشه)...وعده دوم غذا باید وقتی
باشه که کاملا چینه دان خالی شده باشه اگر غذا در چسنه دان باقی بمونه و
غذای جدید را بدیم ( با توجه به غذاهایی که ما میدیم ) غذای قبلی فاسد شده و
طوطی مشکل ایجاد می کنه.
مرحله بعد از سرنگ :
بعد
از مدتی که جوجه بزرگ تر شد ( بسته به نوع طوطی زمانش فرق میکنه) و نیاز
غذاییش بیشتر شد دیگه غذا دادن با سرنگ گرسنگی اش را بر طرف نمی کنه، میشه
همان موادی را که در ابتدا توضیح داده شد به شکل خمیر نرم در آورد با دست
یا قاشق به جوجه داد و بعد از مدتی دانه ها به صورت پخته در اختیارش گذاشت
تا بخوره و البته در این زمان همیشه باید توی قفسش ظرف غذاهای خشک هم باشه
تا بازی کردن با اونها باهاشون آشنا بشه و البته از روی غریزه دانه ها را
بشکنه ...وعده های غذا دادن با سرنگ را باید به تدریج کم کرد و به حد شبی
یک وعده رساند و همینطور آن قدر کم کرد که دیگه جوجه خودش مستقل بشه و در
این مدت باید با روشهای دیگر غذا خوردن آشناش کرد.
این
مرحله هم مرحله حساسی است چون جوجه ها اصولا تنبل هستند و همش التماس می
کنند که با سرنگ غذا بخورن بعضی هاشون اگر دو روز هم بهشون با سرنگ غذا ندی
چیز دیگه ای نمیخورن( این دیگه به خصوصیت اخلاقی و شخصیشون و شانس شما
مربوط میشه که جوجه تون چه اخلاقی داشته باشه)
در
مرحله گرفتن جوجه از سرنگ گاهی اوقات لازمه که شما در نقش والدینش بهش
دانه شکستن را یاد بدید چون اون شما را به شکل مامان و باباش می بینه....
این چیزی است که من بارها تجربه اش کردم ... دانه آفتابگردان را شکستم ( نه
در حدی که وا بره در حدی که پوستش ترک بخوره) گرفتم جلوش اونقدر نگه داشتم
که باهاش بازی کنه و...... بازش کنه و به مغزش برسه .... جالب تر از همه
اینه که بعضی از جوجه هایی که بزرگ کردم یاد می گرفتند که تخمه را بشکنند
ولی نمی فهمیدند که باید مغزش را بخورند و مغز را می انداختند روی زمین
.... در این مرحله مغز تخمه را می گرفتم جلوشون و ........خلاصه بعد از چند
بار سر کله زدن ( گاهی اوقات چند روز) بالاخره یاد میگرفتند که باید چه
کار کنن ....
اگر شما همه این مراحل را بگذرونید و جوجه ای که گرفتید به سن یکسالگی برسه می تونید بگید که جوجه گوشتی را خودتون بزرگ کردید....
امیدوارم مفید بوده باشه ...
منبع:niksalehi.com
